In het Brabants hoor je regelmatig een bijzondere constructie met het werkwoord ‘doen’, die je buiten de provincie (nog) niet al te vaak tegenkomt. Een paar voorbeelden: “Doe jij de tafel even dekken”, “Dan doe ik straks even het gazon maaien”, “Deden jullie daar vaak kaarten”.
Brabanders die tegen hun kinderen praten, gebruiken ‘doen’ nog frequenter. “Doe jij opa eens een handje geven”, “Doe jij straks even je tandjes poetsen”. Hier wordt ‘doen’, zo vermoed ik, ingezet om de gebiedende wijs te verzachten en om dus vriendelijker over te komen.
Brabantoverstijgend
Het is misschien van het laatste jaar dat ik, weliswaar sporadisch, ook buiten Brabant ‘doen’ hoor. Oud-wielrenner en inmiddels bekende Nederlander Gert Jacobs zei in Tour du Jour van RTL 4: “En dan doen ze in het peloton positie kiezen.” In hetzelfde programma zei Erik Dekker, voormalig wielrenner en nu ploegleider van Belkin: “Dat doen we elk jaar evalueren.”
Statistisch gezien gaat dat natuurlijk nog nergens over. Slechts twee zinnen in één programma door twee oud-wielrenners. Maar mijn gevoel zegt dat we het vaker gaan horen.
Makkelijker
Taalgebruikers zoeken steeds naar manieren om makkelijker te kunnen communiceren. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van ‘hun’ in “hun gaan daar al jaren naar toe”. Het verschil tussen ‘als’ en ‘dan’ begint steeds meer te vervagen. Met ‘doen’ kun je het andere werkwoord steeds in de infinitief (hele werkwoord) gebruiken. Dat is minder regels en dus makkelijker. Wat de Engelsen kunnen, kunnen wij ook. Ook wordt ‘doen’ ingezet om de uitspraak te vergemakkelijken, denk ik. Drink een paar stevige borrels en spreek de zin uit: ”Evalueerden jullie dat programma elk dag?” De kans op haperingen bij het eerste woord is groot. Het overkomt je niet bij: “Deden jullie elke dag dat programma evalueren?”
Doen we
Het gebruik van doen is dus een beetje kindertaal, een beetje het Engelse to do, een beetje Brabants, een beetje vriendelijk, een beetje gezellig en vooral een beetje makkelijk. Daar gaan wij als taalgebruikers van buiten Brabant wel iets van brouwen.
Houdoe.