Bij zowel een pleonasme als een tautologie zeg je twee keer hetzelfde.
Pleonasme
Bij een pleonasme benoem je een eigenschap van een woord, waar het onlosmakelijk mee verbonden is.
geplande afspraak
islamitische moslim
idealistisch ideaal
Tautologie
Bij een tautologie wordt de betekenis herhaald met een ander woord.
Deze beeldjes zijn identiek hetzelfde.
Wij zijn blij en verheugd met de geboorte van onze dochter.
Wij zijn genoodzaakt maatregelen te moeten nemen.
Er is een lijstje met noodzakelijk vereiste acties opgesteld.
Bewust gebruik
Meestal beschouwen we pleonasme en tautologie als stijlfout, maar niet altijd. Soms gebruiken we ze namelijk bewust als een stijlfiguur om ergens extra nadruk op te leggen.
Deze cirkels zijn echt zuiver rond.
Vroeg in de ochtend door de maagdelijk witte sneeuw lopen, heerlijk!
Er zijn ook tautologieën die standaard uitdrukkingen zijn geworden in het Nederlands. Ze zijn daarom niet fout:
De muren staan schots en scheef.
Ik zal voor eeuwig en altijd van hem houden.
Hoe je het ook wendt of keert …