Het doel van je tekst
Je zit met je vingers op het toetsenbord en wacht tot de eerste zin van de tekst je te binnenschiet. Hopelijk heb je al goed nagedacht over het doel van je tekst, anders gaat het namelijk niet opschieten. Dan blijf je maar aarzelen en het ene na het andere probeersel deleten.
Er zijn diverse manieren om naar het doel van een tekst te kijken. Een daarvan is dat je een duidelijke keuze maakt in het type tekst dat je gaat schrijven: informatief, opiniërend, persuasief of diverterend. Je neemt je voor dat je je daaraan zult houden en dat alleen kadert je tekstdoel al behoorlijk af.
1. Informatieve teksten
In dit type tekst som je vooral veel feiten op. Je legt iets uit, doet verslag of geeft instructies. Wat je vooral niet doet, is een mening geven. Informatieve teksten zijn objectief.
Alles draait erom dat je lezer straks iets weet wat hij vooraf waarschijnlijk nog niet wist. Of vergeten was. Iets waar hij wijzer van wordt.
Voorbeelden van dit soort teksten zijn:
artikelen in kranten of tijdschriften
een brief van de bank met instructies voor het nieuwe betalen
een facebookbericht over een nieuwe functie op je mobiele telefoon
de gebruiksaanwijzing bij je nieuwe HD recorder
een recept voor een appeltaart
deze Taaluilen-pagina
2. Opiniërende teksten
In een opiniërende tekst mag je helemaal je eigen mening verkondigen. Hij is er zelfs speciaal voor bedoeld. Je moet je mening wel kunnen onderbouwen met argumenten en daarom moet je bij uitgebreide stukken zeker beschikken over de nodige kennis.
Jouw lezer weet in ieder geval na afloop genoeg om zich een mening te kunnen vormen. Voor jou persoonlijk maakt die mening niet zo heel veel verschil. Jij wilt mensen hoogstens aan het denken zetten of helpen een goede keuze te maken.
Voorbeelden van dit soort teksten zijn:
een film- of boekrecensie
een vaste column in een krant
een discussiestuk voor een vergadering
een hotelbeoordeling op booking.com
een tweet als reactie op een televisieprogramma
3. Overtuigende teksten (persuasief)
In deze tekst heb je er nog een taak bij. Je moet de lezer informeren, draagt argumenten aan en geeft je mening. Maar nu probeer je hem er ook nog eens van te overtuigen dat jij gelijk hebt. Jij haalt hem over iets te doen of juist te laten met zijn nieuwe kennis. Alles draait er nu om dat je lezer actie onderneemt.
Bijvoorbeeld:
De lezer heeft iets gelezen over een nieuw type tent (informatie) en dat lijkt hem wel wat (opinie). Hij besluit met zijn gezin naar de vakantiebeurs te gaan om hem te bekijken en dan misschien wel te kopen (overtuiging).
Nu nog hopen dat er een vriendelijke verkoper rondloopt …
Voorbeelden van overtuigende teksten zijn:
een anti-rokencampagne
fondsenwerving voor een goed doel
productadvertenties
een folder met hoofdpunten van een politieke partij
een direct mail
4. Amuserende teksten (diverterend)
Dit zijn teksten die een verhaal vertellen. Ze zijn bedoeld om de lezer te vermaken. Je leest ze voor je plezier.
Voorbeelden van dit soort teksten zijn:
een kort verhaal
sommige blogs
een reisverslag
een sinterklaasgedicht
een roman
Aan jou de keuze
Welk type tekst is voor jou het meest van toepassing? Kun je hem afbakenen naar één type? Of zitten er in jouw teksten elementen van alle drie de typen? Dat mag ook. Dan begin je met een informatief deel, draagt vervolgens de voors en tegens aan en probeert ten slotte de lezer over te halen om iets te doen.
[informatief]
Ik ben afgelopen week naar de film Fifty Shades of Grey geweest. Die is gebaseerd op het gelijknamige en spraakmakende boek van E.L. James. Van die driedelige bestseller zijn wereldwijd maar liefst 90 miljoen exemplaren verkocht. Het boek is vertaald in 52 talen. Geen wonder dat ik er met hoge verwachtingen heen ging.
[opiniërend]
Het boek is in feite een erotisch verhaal verteld als driestuiverroman. Een boek dat best in de Bouquet-reeks zou passen, als het niet zo dik en driedelig was. Lezers klagen terecht over het zwakke taalgebruik en de armzalige verhaallijn. Maar het was maandenlang wel het onderwerp van gesprek op verjaardagen en, eerlijk is eerlijk, ook best baanbrekend als soft pornoverhaal. Wellicht heeft het veel paren op spannende ideeën gebracht voor hun seksleven.
[overtuigend]
Het boek heb ik gelezen omdat ik nieuwsgierig was en erover mee wilde kunnen praten. Vraag je mij nu of deze film de moeite van het geld waard is, dan zeg ik nee. Tenzij je houdt van films als Gooise Vrouwen II. Maar wat mij betreft is hij toch te veel een romantisch niemandalletje en absoluut niet vernieuwend. Afrader dus.