Een van onze taaluilenvolgers (zonder streepje) vroeg zich af of minister-president nu eigenlijk één woord of twee woorden was. Ze had er tijdens een gezellig avondje met vrienden een heftige discussie over gehad. Ze kwamen er niet uit.
We beloofden de vraag op Facebook te stellen. Eens zien hoe onze andere volgers daarover dachten. En natuurlijk beloofden we ook het antwoord op haar vraag te geven.
Eerst iets over samenstellingen
Veel woorden in het Nederlands zijn een combinatie van twee andere woorden. We kennen ze allemaal wel:
tafelpoot, autoweg, linkerkant, scheidsrechter, telefooncentrale, langeafstandsloper
Dit noemen we samenstellingen.
Een van de twee delen is belangrijker dan het andere (of: de andere als er meer delen zijn). Een tafelpoot is de poot van een tafel, een autoweg is een weg voor auto’s, de linkerkant is de kant links, een langeafstandsloper is een loper die lange afstanden loopt. Je kunt de plek van de delen dan ook niet verwisselen.
Verreweg de meeste samenstellingen worden aan elkaar geschreven. Alleen als een samenstelling moeilijk te lezen is (bijvoorbeeld door klinkerbotsing) of als er misverstanden kunnen ontstaan over de betekenis, mogen we een koppelteken tussen de twee woorden plaatsen.
massagebed > massa-gebed of massage-bed
radio-uitzending
langetermijnrisicoanalyse > langetermijn-risicoanalyse
beeldschermschoonmaakmiddelproducent > beeldschermschoonmaakmiddel-producent
In het laatste geval is het trouwens handiger om te kiezen voor een omschrijving: producent van schoonmaakmiddelen voor beeldschermen.
Gelijkwaardige delen
Een bijzonder soort samenstelling is een samenstelling die bestaat uit gelijkwaardige delen. In principe zou je de delen kunnen verwisselen. In deze samenstellingen plaats je een koppelteken.
hotel-restaurant
sociaal-economisch
directeur-eigenaar
hink-stap-sprong
rood-wit-blauw
minister-president
De minister-president van Nederland. Iemand met deze functie is minister én voorzitter (president) van de ministerraad. Hij of zij heeft eigenlijk twee functies of beroepen tegelijkertijd.
Het meervoud van samenstellingen met gelijkwaardige delen
Binnen samenstellingen die bestaan uit gelijkwaardige delen mag je kiezen voor twee soorten meervoud:
- het tweede deel alleen in het meervoud
- het eerste en het tweede deel in het meervoud
Voor de samenstelling minister-president betekent dit dat zowel minister-presidenten als ministers-presidenten juist is.
Voor het woord directeur-eigenaar heb je zelfs de keuze uit zes!!
directeur-eigenaars
directeur-eigenaren
directeuren-eigenaars
directeuren-eigenaren
directeurs-eigenaars
directeurs-eigenaren
Wat moet je kiezen?
De Taaluilen hebben een lichte voorkeur voor minister-presidenten, maar dat is nergens op gebaseerd.
De vorm minister-presidenten levert op Google 274.000 hits op.
Het aantal hits op Google voor ministers-presidenten is 8.870.000.
Maak dus vooral je eigen keuze.
En is minister-president nu één woord of twee woorden?
Het is één woord bestaande uit twee losse elementen.
Met dank aan Liesbeth Laport voor haar bijdrage.
Bronnen: ANS, Woordenlijst der Nederlandse taal en Nederlandse Taalunie