Als (het) puntje bij (het) paaltje komt …
… is toch iedereen voor Ajax. Of krijg ik nu ruzie?
… laat zij het altijd afweten.
… doen ze ondanks alles toch wel mee.
De uitdrukking betekent: als het erop aankomt.
Waar komt de uitdrukking vandaan?
Het woord ‘puntje’ is een verbastering van ‘putje’. In de Middeleeuwen gaf men de grens van iemands eigendom aan met de uitdrukking ‘put ende pael’. De put was de greppel en de pael de grenspaal.
Ook bestond het werkwoord ‘puttepalen’. Dat betekende je land afpalen, met palen de grens aangeven.
Kort, korter, kortst
De volledige uitdrukking is dus
Als het puntje bij het paaltje komt …
Maar het mag ook korter.
Als puntje bij paaltje komt …
En op zijn kortst is het tegenwoordig
Puntje bij paaltje …
We weten het wel. Het moet tegenwoordig korter dan kort. Dat is makkelijk en dat klinkt lekker modern. We gunnen ons de tijd niet meer voor lange uitdrukkingen en korten dus alles in. Iedereen begrijpt het toch wel. Iets met een half woord, weet je wel? Puntje bij paaltje zijn we waarschijnlijk allemaal liever lui dan moe.
Maar pas op. Overdrijven is ook een vak. En je weet hoe het afliep met die kruik. Toch?